‘Zuid-Afrika, blijf zoals je bent’
Tiesto, Armin van Buuren, Marco Borsato, Waylon, Lady Gaga, Passenger, en zo kunnen we nog wel even doorgaan. In de Westerse cultuur genieten we, net als in alle andere culturen, van muziek en de personen die daar zo goed in zijn: de professionele artiest. Vaak op universele wijze genieten we ervan. Zo blijkt ook dat de akoestische kenmerken van muziek die in de westerse cultuur geassocieerd worden met vreugde (snel tempo, hoge tonen) en met verdriet (laag tempo, lage tonen), precies zo in andere culturen, bijvoorbeeld die van de Indianen, ervaren worden (zie ook het boek van Erik Scherder, Singing in the Brain, 2017, P.30).
Cultuurverschillen
Desalniettemin is het opmerkelijk te noemen dat in niet-Westerse culturen het heel normaal is dat iedereen actief deelneemt aan het proces van muziek maken, zingen of andere gerelateerde muzikale (groeps)activiteiten. Het gaat daar niet om hoe goed of slecht je bent ‘in muziek’. Er is geen podium voor nodig. Schaamte is er ook niet. Het is daar heel gewoon om, hoe vals en slecht het ook mag zijn, gewoon mee te doen. Eigenlijk een soort levensbehoefte. Muziek maken vormt een universele basis voor ieder mens, zo lijkt de overtuiging in deze culturen. Daar gaat deze blog over. De culturele verschillen en omgang met muziek in Westerse en niet-Westerse landen. Hoe komt het zojuist beschreven verschil toch?
Adembenemend
Het is maart 2015 en samen met mijn vader en een grote groep mensen zijn we onderweg naar Zuid-Afrika, een prachtig land van ongekende schoonheid. Wie ooit in Zuid-Afrika is geweest, weet wat hiermee wordt bedoeld. Oorverdovende stilte in de vroege ochtend heeft iets magisch en is iets dat wij niet kennen in Nederland. Kleur dat plaatje in met wat elegante giraffen, overtollig gnoes en de ‘big five’ – bestaande uit onder meer de leeuw en neushoorn – en je weet niet wat je meemaakt: gewoonweg adembenemend. Punt. Op geheel Westerse luxe wijze, dat dan weer wel, lieten wij ons een week lang onderdompelen in de Noordelijke provincie Limpopo.
Vreugde
Zuid-Afrikanen hebben niet veel, maar geluk lijken ze elk moment van de dag te plukken. Ze stralen het uit. Van top tot teen. Toen we tijdens een van de eerste avonden werden getrakteerd op een spontane dans- en zangvoorstelling wisten we het zeker: dit is vreugde. Menigeen zat met kippenvel toe te kijken. Wat gebeurt hier toch?
Belangrijker meedoen dan kwaliteit leveren
Nou, dit was wat er gebeurde. Eigenlijk heel simpel en tegelijkertijd een beetje werkend op de Westerse lachspieren (misschien wel uit een soort onterechte schaamte): de een zong nog slechter dan de ander en de een danste nog slechter dan de ander. Verbazingwekkend was hoe ze zelf opgingen in de muziek: het leek niemand wat uit te maken dat het resultaat om te huilen was. Meedoen is belangrijker dan kwaliteit leveren. Een heerlijke niet-commerciële gedachte en geef ze eens ongelijk. Ze hadden plezier en daar ging het om. Sterker nog: daar gaat het om. Of daar zou het altijd om moeten gaan. Nog geen vijf minuten na de start van wat leek een eindeloze sessie te gaan worden, stond de hele Nederlandse groep – inclusief een toevallige aanwezige crew van KLM – mee te doen: dansen en meezingen met de lokale bevolking. De schroom viel van ons af. Eerst wat ongemakkelijk, maar al snel bevrijdend. Het viel niet mee.
Cultuur
Waarom viel het nou niet mee? Vroeg ik me later af. Is het iets in onze Nederlandse cultuur? Een soort van: doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Zou kunnen. Het is slechts deels een verklaring, vermoed ik. Het zit misschien meer in de functie van muziek en hoe verschillende culturen daar mee omgaan. Ontspanning, genieten, gevoelens oproepen en mensen bij elkaar brengen (sociale cohesie) zijn allemaal ‘functies’ van muziek. Dat laatste lijkt meer op de voorgrond te staan in de Zuid-Afrikaanse cultuur. Althans, in de manier van uiten. In de Westerse cultuur komen we ook bij elkaar in clubs, cafés en tijdens festivals om samen te genieten van muziek.
Verschil
Waar zit het verschil dan? Dat zit hem vooral in de actieve deelname van het geheel. Wij gaan naar een festival om daar een professionele artiest te zien ‘performen’ op een podium. Dat vinden wij normaal. Ergens in de Westerse cultuur is iets geslopen dat een muzikale uiting ten overstaan van een groep mensen enkel is voorbehouden aan een professional. Je kunt je daarom afvragen of dat wel terecht is. Muziek verbindt. Al sinds de oertijd gingen groepen jagers op pad en communiceerden al zingend met elkaar. Het is dus heel gewoon om muziek met elkaar te beleven, hoe goed of slecht ook het optreden.
Kan zo simpel zijn
Een stapje verder gedacht: wellicht komt het omdat niet-Westerse culturen nog dichtbij zichzelf staan, dichterbij de oermens, en nog niet is ‘geraakt’ door commercie van muziek: een Westers verdienmodel waarbij de professionele artiest is verheerlijkt en geen ruimte overlaat aan de rest. Misschien zit daar dus wel het probleem. De verheerlijking van de professionele artiest in Westerse culturen weerhoudt de gewone mens ervan om zich muzikaal te uiten. Jammer. Het kan zo simpel en zo mooi zijn.
Puur
Geraakt door de puurheid van muzikaal uiten en nog steeds overdenkend wat er gebeurde deze bewuste avond, stappen we bijna op het vliegtuig terug naar Nederland. Zuid-Afrika, blijf zoals je bent, want je bent goed bezig. Het voelt vrij en dat voelt goed.
Hopelijk weer tot snel,
Michel
► Zelf muziek leren maken? Direct beginnen met de cursus ‘Muziek Maken met Ableton Live’ (Tijdelijk meer dan 50% Korting) ? Klik hier
Gratis Lessen ‘Muziek Maken met Ableton Live’ volgen ? Klik hier
Gratis E-Book ‘Alles over DJ’en ? Klik hier
► Deel en praat mee op de besloten groep op Facebook
► Over Onlineproduceren.nl
Onlineproduceren.nl biedt enthousiaste muziekproducers van alle leeftijden de kans om zich te ontwikkelen als producer door op een aantrekkelijke manier een uitlopend pakket van theoretische en praktische tools aan te reiken. Deze tools bestaan uit onder meer leerzame cursussen, forums, service op maat, een levendig sociale media met tips en tricks, maar ook bruikbare sample packs van eigen makelij.